Toen en nu: Het Rode Dorp

Iedereen die wel eens in de buurt van Hollands Spoor komt, kent de schilderingen van de pop en de trein, geschilderd op de muur van ‘Het Rode Dorp’. Staedion dook in de boeken en ging op zoek naar het verhaal achter dit bijzondere dorpje in de Haagse Schilderswijk.

Soms heeft de crisis ook tot goede dingen geleid, zou je nu achteraf kunnen zeggen. Want het Rode
Dorp in de Haagse Schilderswijk stond op de nominatie voor de sloop. Er lagen plannen voor hoogbouw, sociale huurwoningen, horeca en kantoren. Maar toen in 2008 sloeg de crisis toe. En moest er opnieuw naar de plannen worden gekeken. Uiteindelijk werd besloten niet te slopen, maar te renoveren.

Een dorp voor asocialen

Ooit, ver voor de crisis werd in 1874 gestart met de bouw van het Rode Dorp. Toen nog in een weiland met de naam Zusterpolder, naast het Hollands Spoor. Het Rode Dorp werd gebouwd in opdracht van de ‘Vereeniging tot verbetering der woningen van de arbeidende klasse’ en werd met opzet net buiten de stad gebouwd. De woningen waren namelijk bestemd voor huisvesting en heropvoeding van asocialen. De kleur van de muren werd roze en de dakpannen knalrood. Hier komt de naam Het Rode Dorp vandaan.

Het Rode Dorp in de jaren '60

De pop en de trein

Grote gezinnen woonden in de kleine huizen van het dorp. De huizen werden hierdoor intensief gebruikt en zo’n 100 jaar later, in de jaren ‘80 van de vorige eeuw was het dorp drastisch aan vernieuwing toe. Renovatie vond plaats en ter verfraaiing werd schilder Herman Berserik gevraagd in 1988 vier muurschilderingen te maken, waaronder de beroemde pop en trein. De kunstenaar groeide op om de hoek, dus hij kende de wijk goed. De thema’s die hij gebruikte baseerde hij op herinneringen uit zijn jeugd. De treinen van Hollands Spoor die voorbij kwamen en het speelgoed waar hij mee speelde. Hoe mooi de schilderingen ook waren, de renovatie bleek minder goed gedaan. Al zo'n twaalf jaar later werd besloten dat de wijk onder de sloophamer zou verdwijnen. De plannen voor de nieuwbouw lagen klaar.

Het Rode Dorp zoals het er voor de laatste renovatie uitzag, met de pop en de trein van Berserik.

Terug naar de tekentafel

Maar toen was daar de crisis. Staedion, eigenaar van de huizen in het Rode Dorp, besloot in plaats van de sloop en nieuwbouw, de oude huizen te renoveren en er studentenwoningen van te maken, die nog zeker 25 jaar mee zouden kunnen. Staedion klopte voor de renovatie aan bij studenten van ROC Mondriaan, de TU Delft en de Haagse Hogeschool. Gevels werden gereinigd en waterafstotend gemaakt. De uitbouwen die er nog stonden werden weggehaald, er kwamen zonnepanelen voor buitenverlichting, de plastic kozijnen werden vervangen voor hardhouten exemplaren zoals ze er vroeger ook uitzagen. Er kwam een glazen atelier in het midden van twee blokken dat nu als gemeenschappelijke ruimte dient. Vier woningen maakten plaats voor een plein. De schilderijen van Berserik werden weggehaald en gerenoveerd of vervangen. Bij het de heropening van het Rode Dorp in april 2014 kwamen ook de schilderijen weer terug op de oude plek. Dit keer ingescand en op ware grote geprint.