Toen en nu: gemeenteziekenhuis op de Zuidwal

In de binnenstad, hartje centrum en om de hoek van Chinatown bevindt zich de Zuidwal. Daar richtte in 1821 de gemeente, in een groot herenhuis, een stadsziekenhuis op. Inmiddels zijn op dezelfde plek woningen gebouwd. Staedion ging op zoek naar het verhaal achter het ziekenhuis waar ooit ook een van Nederlands bekendste kunstschilders, Vincent van Gogh, heeft gelegen.

Het stadsziekenhuis ‘Burger Gasthuis’ opende in 1823 haar deuren op de Zuidwal. Alleen arme mensen die thuis niet konden worden verzorgd, konden terecht in het ziekenhuis. Er was plaats voor 60 bedden en geen operatiekamer. Alle operaties werden – zonder verdoving - gewoon op de zaal tussen de andere patiënten uitgevoerd. In die tijd waren er ook nog geen verpleegkundigen. De patiënten werden verzorgd door oppassen en oppasseressen. In het ziekenhuis werkte één arts en één arts in opleiding die vooral botbreuken, wonden en gezwellen behandelde. Aparte kamers waren er ingericht voor mannen en vrouwen en besmettelijke ziekten.

Gemeenteziekenhuis op de Zuidwal kinderkamer

De kinderkamer in het Gemeenteziekenhuis op de Zuidwal, Haagse Beeldbank

Van Burger Gasthuis naar Gemeenteziekenhuis

In 1865 verhuisde het ziekenhuis naar een nieuw pand aan de Zuidwal en kreeg het de naam Gemeenteziekenhuis. In de daarop volgende jaren verbeterde de zorg aan de patiënten enorm en werd het ziekenhuis zelfs bekend om de goede medische en verpleegkundige opleidingen en de ontwikkeling van medische instrumenten. De directeur van het ziekenhuis woonde ook in het ziekenhuis, want als arts moest hij goed bereikbaar zijn. In 1972 is het Gemeenteziekenhuis verhuisd naar de Leyweg. Sinds 2004 kennen we het als het Hagaziekenhuis. In datzelfde jaar werd het oude pand gesloopt en zijn er op huizen gebouwd.

Beroemde patiënten

In het voorjaar van 1882 lagen de kunstschilders George Hendrik Breitner en Vincent van Gogh in het Burger Gasthuis om zich te laten behandelen aan een geslachtziekte. Voordat Van Gogh werd opgenomen, lag Breitner al in het ziekenhuis. Van Gogh ging weleens bij hem op bezoek en nam dan tekenspullen voor hem mee. In het ziekenhuis wilde Vincent ook tekenen, hij schreef aan zijn broer Theo: "ik weet niet of gij de ‘geefhuisjes’ op de Brouwersgracht tegenover ’t gasthuis kent. ik wou daar wel eens gaan teekenen als het weer het toelaat. ik maakte deze week er reeds een paar krabbels. Het zijn eenige rijen huisjes met kleine tuintjes die naar ik meen aan het armbestuur hooren." Deze huisjes voor de armen staan er nog steeds. Het deel van de Brouwersgracht waar het burger-gasthuis stond, heet nu Zuidwal.