Staedion-medewerkers over herhuisvesting bij sloop: “We staan naast de bewoners, we gaan samen dit traject door”

Collega's Serina en Caroline in de deuropening

Den Haag Zuidwest verandert, en met name de Dreven, Gaarden en Zichten: oude huizen maken plaats voor nieuwe. Dit betekent dat de bewoners van Staedion moeten verhuizen naar een andere woning. Hoe gaat Staedion om met herhuisvesting van deze bewoners? Twee medewerkers vertellen.

Als je hoort dat je huis wordt gesloopt, is dat een heftige boodschap. “Stel dat je ergens al 40 jaar woont, dan is het ontzettend moeilijk om afscheid te nemen van die plek en dat huis. Dat beseffen we heel goed,” vertelt Caroline Sleeuwaegen, manager van de afdeling herstructurering bij Staedion. “Daarom doen we er alles aan om naast de bewoners te staan, om samen dit proces te doorlopen. We helpen ze waar we maar kunnen. En we nemen er ruim de tijd voor.”

Mevrouw De Raad

“Toen ik hoorde dat ik mijn huis aan Het Zicht uit moest, vond ik dat heel verdrietig. Ik had er 52 jaar heel fijn gewoond en was er gelukkig geweest. Ik dacht: ik geloof niet dat dit gaat gebeuren. Maar na een tijdje ben ik om me heen gaan kijken. Mijn beste vriendin woonde schuin achter me en we wilden graag weer dicht bij elkaar wonen, omdat we dan ook ’s avonds makkelijk naar elkaar toe konden.

Ik ben in veel straten geweest, ook in de Willem III Straat, waar mijn dochters vlakbij wonen. Verschillende mensen heb ik ingelicht over mijn zoektocht, en een week later werd ik gebeld. Er was een meneer overleden en zijn woning zou leegkomen. Dat wist ik al eerder dan Staedion, en Serina heeft er meteen werk van gemaakt.

Nu woon ik hier sinds november en het is in één woord fantastisch. Ik ben het hele Zicht vergeten! Het is heel licht en ik hoef geen trappen meer te lopen. Voorheen ging ik achteruit de trap af, heel eng. Ik ben er enorm op vooruitgegaan. Dat ik op mijn 85e nog zo aan een nieuw leven heb kunnen beginnen, is geweldig!

In hetzelfde blok zou een mevrouw naar het verpleeghuis gaan en daar woont mijn vriendin nu. Op dezelfde manier zijn er 5 mensen uit Het Zicht aan een huis gekomen. Ik ben heel tevreden en ik ben Staedion erg dankbaar, dit hebben ze goed geregeld!”

Goed luisteren

Serina du Chatinier is sociaal projectleider herstructurering. Zij gaat ver van tevoren met de bewoners praten: “We zijn hier begonnen met een informatiebijeenkomst voor de omgeving. Voor sommige delen van de wijk is de sloop nog ver weg, voor andere gebieden nadert het sneller. Waar dat zo is, ga ik met alle bewoners afzonderlijk aan de keukentafel in gesprek.” Dat is vooral goed luisteren om ze een goed alternatief te kunnen bieden, zegt ze: “Ik probeer van alles te achterhalen. Wie wonen er precies, hoeveel kinderen bijvoorbeeld, en wat is de leeftijd van de bewoners? Kunnen mensen nog de trap op? Willen ze kleiner of groter wonen? En willen ze terug naar de wijk of ergens anders naar toe? Wat is het inkomen? Daar hangt het van af of de bewoner in aanmerking komt voor een urgentieverklaring. Ook onderzoeken we of er knelpunten zijn en of bewoners veel zelf kunnen of hulp nodig hebben. Dat alles bepaalt onze inspanningen en beantwoordt de vraag of er maatwerk nodig is. Vaak vinden mensen op eigen kracht een huis, maar in andere gevallen, zoals bij kwetsbare mensen, bieden wij hulp.”

Boosheid is verdriet

De keukentafelgesprekken kunnen moeizaam verlopen, zegt Serina. “Sommige mensen zijn ontzettend boos. Dat begrijp ik. Als ik zelf die boodschap zou krijgen, zou ik misschien ook boos worden. Boosheid is vaak een uiting van verdriet. Dat moet de ruimte krijgen. Het gaat niet om mensen verplaatsen van A naar B, maar je komt aan hun veilige haven. Daar ben ik erg van doordrongen, en ik maak mijn collega’s bij Staedion daar ook van bewust. Boze mensen hebben zich niet voorgenomen: nu ga ik eens even boos zijn.”

Als bewoners boos zijn, laat Serina de boodschap bezinken en komt later nog eens terug. “Dan maak ik duidelijk: we gaan dit samen oplossen. Hoe vervelend het ook is, dit traject moeten we samen door.”

Mevrouw Yasar

“We hadden net een nieuw huis aan Steenzicht, een huis dat ik nog kende uit mijn jeugd. We waren dolgelukkig, ik, mijn partner en mijn drie kinderen. Mijn dochter zei: mam, dit is het perfecte huis om vandaan te trouwen!

Toen we er 1,5 maand woonden, plofte er een brief op de mat: ons huis zou worden gesloopt. De grond zakte onder mijn voeten vandaan. Ik was ontzettend verdrietig, maar voelde me ook genaaid. Wij hadden geen idee, het stond niet op Woonnet en de verhuurmakelaar had niks gezegd.

Daarna startte de zoektocht naar een nieuw huis. Serina hielp ons daarbij. En zij heeft alles gedaan wat binnen haar vermogen lag, méér nog. Ze heeft ons niet alleen zakelijk geholpen, maar ook emotioneel ondersteund in die rotperiode. Haar begrip en medeleven hadden we echt nodig. We hebben veel huizen bekeken, maar het was moeilijk om iets geschikts te vinden. Serina zei: het komt goed, daar hielden we ons aan vast. En ze heeft woord gehouden, het is goed gekomen. Omdat Serina altijd eerlijk is geweest, konden we haar vertrouwen. Dat heeft enorm geholpen.”

Een beter dak

Het sleutelwoord is vertrouwen. Serina: “Als er weerstand is, duurt het langer om vertrouwen te krijgen, en Staedion is voor bewoners een zakelijke organisatie. Maar uiteindelijk moeten zij mij wel het vertrouwen geven dat ik het met hen zo goed mogelijk wil oplossen. En ik wil bewijzen dat ik te vertrouwen ben.”

Caroline vult aan: “Boosheid en onbegrip zijn heel logisch. We slopen niet alleen hun huis, maar ook hun thuis. Eigenlijk is het tegengesteld aan wat wij als Staedion willen: mensen een dak boven hun hoofd bieden. En dan komen we ineens zeggen: wij gaan je huis slopen. Maar uiteindelijk doen we het voor een béter dak, en ook voor méér daken. Want in de Dreven, Gaarden en Zichten komen na de sloop meer woningen terug en die zijn keihard nodig.”

Naast boze bewoners zijn er ook blije mensen, vertelt Serina. “Er zijn bewoners die zeggen: dit had al 10 jaar geleden mogen gebeuren. Ze grijpen de kans om bijvoorbeeld naar een andere wijk of stad te gaan, of kleiner of groter te gaan wonen. Maar vooral om weg te gaan uit het huis waar nu van alles aan mankeert. Want de huizen in Zuidwest worden niet voor niets gesloopt.”

Ruim de tijd

In Zuidwest worden in 15 jaar tijd verschillende actiegebieden aangepakt. Een actiegebied is een complex of een rij woningen waarvoor sloop is gepland. Aan de sloop gaat een heel traject vooraf. Caroline: “Ongeveer anderhalf jaar tot een jaar voordat het actiegebied wordt aangewezen, beginnen de informatieavonden en de keukentafelgesprekken. Is een gebied eenmaal als actiegebied aangewezen, dan krijgen de bewoners van de gemeente een urgentieverklaring en hebben ze 12 maanden de tijd om te verhuizen. Na die 12 maanden zijn de meesten verhuisd of nog aan het verhuizen. Pas dan kunnen we de woningen daadwerkelijk gereed maken voor de sloop. Er zit dus bijna 2,5 jaar tussen het keukentafelgesprek en de werkelijke sloop.”

Staedion kan geen huizen vrijhouden voor huurders die moeten verhuizen en dat is lastig. Serina vertelt: “We zijn afhankelijk van huuropzeggingen. En er zijn veel woningzoekenden en ook veel met een urgentieverklaring. Ik kijk mee of er woningen vrijkomen die we kunnen aanbieden. Collega’s van de afdeling verhuur worden gek van me, ik zit er voortdurend bovenop. Zeker de laatste 3 maanden van het traject, want dan is er tijdsdruk.”

Terug naar de oude buurt

Een veelgestelde vraag is: kan ik terug naar mijn oude buurt? “Bij de Dreven, Gaarden en Zichten krijgen alle bewoners de mogelijkheid om terug te gaan,” zegt Caroline. “Maar het kan lang duren voordat ze terug kunnen. Pas over 3 jaar wordt de eerste nieuwbouw opgeleverd. Bewoners kunnen dan gebruikmaken van hun terugkeergarantie.”

Voor sommigen is hun oude vertrouwde omgeving heel belangrijk, weet Serina. “Ze zijn gehecht aan de buren of aan voorzieningen en die zekerheid verliezen doet pijn. Dan is het fijn als je terug kunt. We kunnen niet garanderen dat mensen naast precies dezelfde buren komen te wonen, maar wel in dezelfde straat of in hetzelfde blok.” Bij het huidige actiegebied heeft Serina daarin goed kunnen bemiddelen voor twee vriendinnen. “Die wilden bij elkaar in de buurt blijven en ze wonen nu in hetzelfde complex. Zo blijft de sociale verbinding op de nieuwe plek bestaan.”

Naast de bewoner staan

Wat gebeurt er als bewoners weigeren weg te gaan? Caroline: “We blijven in gesprek. We blijven naast de bewoner staan om samen te kijken naar een goed alternatief. Maar we blijven ook het eerlijke verhaal vertellen, we draaien er niet omheen: we gaan de woning slopen.”

Serina heeft een heldere visie op de emoties die mensen hebben bij een huis: “Je hoort vaak: ik wil niet weg, want mijn kinderen zijn hier geboren. Maar die herinneringen zijn niet afhankelijk van stenen, die zitten in je hart. Ik snap wel dat mensen die gevoelens verbinden aan hun huis en de omgeving, maar je kunt ze ook meenemen naar een nieuwe plek.”

In theorie komt de rechter op het allerlaatst in beeld als bewoners niet weggaan. Caroline legt uit: “Als het zover komt, gaan we samen met de bewoner aan de rechter vragen wat de vervolgstap wordt.”

Belang van huurder én omgeving

Het is ook in het belang van de huurders dat ze niet achterblijven in een omgeving met steeds meer leegstand. “Het is naar om daar dan nog te wonen,” zegt Caroline. “Als huurders lang blijven zitten, raakt ons dat echt.”

Naast het persoonlijke belang van bewoners speelt ook het belang van de wijk: “Met onze leegstandsbeheerders hebben we de afspraak om tijdelijke huurders in de leegstaande woningen te laten wonen. Hierdoor blijft de wijk levendig. We willen niet dat de bakker failliet gaat, de school moet sluiten en de dokter patiënten kwijtraakt. De dagelijkse dingen moeten door kunnen gaan, de omgeving moet in stand blijven. Hoe sneller het proces, hoe beter dat lukt.”

Vertrouwen terug

Als het zo veel teweegbrengt bij huurders, is het werk dan wel leuk? Serina zegt volmondig: “Jazeker! Het is onvoorspelbaar, het gaat alle kanten op, inderdaad ook minder leuke kanten. Maar mijn einddoel is dat bewoners blij zijn met hun nieuwe plek. Daar doe ik het voor. Het begint met verdriet en eindigt er vaak mee dat ze komen vertellen: ik woon nu zo fijn. Geweldig vind ik dat.”

Ze heeft het meegemaakt met een gezin dat net 1,5 maand eerder een woning in de Zichten had betrokken en werd overvallen door het sloopbericht. “De verf was amper droog, het was echt heel rot voor ze. Hun vertrouwen in Staedion was totaal weg, ik stond met 10-0 achter. Toen hebben we er extra energie ingestoken. Uiteindelijk zijn ze op een goede plek terechtgekomen. De vrouw komt nog langs op het spreekuur en belt nog wel eens. Ze wilde na die toestand ook bij Staedion blijven huren. Een mooier compliment kun je niet krijgen.”