Koos leerde schrijven, daarna veranderde zijn wereld

In Nederland kan zo’n 1 op de 6 mensen slecht lezen en schrijven. Daar is aandacht voor tijdens de Week van lezen en schrijven van 8 tot en met 15 september. Koos Vervoort (64) was ook laaggeletterd, maar op zijn 42e ging hij terug naar school. Er ging een wereld voor hem open. Nu is hij coach voor laaggeletterden, schrijver en spreker.

Hoe kwam het dat je zo slecht kon lezen en schrijven?

“Ik kom uit een straatarm en groot gezin. Mijn vader verdronk elke stuiver. Vaak kreeg ik dagen achter elkaar geen eten. Er was geen aandacht voor mij. We zaten met 40 kinderen in de klas en de kanslozen zaten achterin. Ik dus ook. Toen ik bleef zitten, moest ik naar het speciaal onderwijs. Ik schaamde me. Daarom spijbelde ik heel veel. Later moest ik naar een internaat. En ik ben jong van school gegaan om te gaan werken.”

Hoe ben je verder door het leven gerold zonder die vaardigheden?

“Door vooral praktische dingen te doen. In de bouw werken, bijvoorbeeld. En ik kon waanzinnig goed smoezen bedenken. Als ik iets moest schrijven, zei ik bijvoorbeeld dat ik mijn vinger had gekneusd en liet ik het iemand anders doen. Zelfs mijn vrouw wist het niet.”

Wat gebeurde er waardoor je daar iets aan wilde doen?

“Op mijn 40e kwam ik bij een psycholoog. Ik had lichamelijke klachten met psychische oorzaken. Het bleek dat ik depressief was. Ik zat volledig op slot en moest een berg ellende van vroeger verwerken. De doorbraak kwam daarna, toen mijn vrouw ontdekte hoe slecht ik kon lezen en schrijven. Zij spoorde me aan om terug naar school te gaan. Zo zat ik op mijn 42e tussen 30 lotgenoten. Elke dag als ik thuiskwam, stonk ik naar riool. Dat was angstzweet.”

Dat moet heftig zijn geweest!

“Dat was het, maar al snel ontdekten ze dat ik dyslectisch was. En dus helemaal niet dom. Dat gaf me zelfvertrouwen. Mijn docente deed iets geweldigs. Toen ik een toets maakte en 80% fout had, zei zij: maar 20% is goed, dat hoef je niet meer te leren! Ze draaide het om. Zij en een andere docente hebben me er doorheen gesleept. Langzaam ging ik in mezelf geloven. En er ging een wereld voor me open. Ik leerde typen en omgaan met de computer. En toen ik meekeek met boekhouden, zeiden ze: dat kun jij ook.”

Hoe heeft dat je leven veranderd?

“Volledig, in alle opzichten. Ik sta niet meer langs de zijlijn. Nu zing ik muziek van Fauré in een koor en speel ik Shakespeare met de toneelclub. En ik heb een boek geschreven over leven als laaggeletterde. Daar ben ik heel trots op. Ook zet ik me in als ervaringsdeskundige voor andere laaggeletterden bij de Stichting ABC. Bij bedrijven doe ik dat via de Stichting Lezen en Schrijven. Ik vertel mijn verhaal en help mensen. Een keer kwam ik in een klas waar een meisje zat dat vreselijk werd gepest. Daar deed ik mijn verhaal en legde uit dat ze beter dat meisje konden helpen in plaats van pesten. Later zei de leraar tegen me: die klas is helemaal veranderd, jij hebt in 10 minuten voor elkaar gekregen wat mij al die tijd niet lukte.

Wat zou je tegen andere laaggeletterden willen zeggen?

“Ga terug naar school. Echt, doe het. Bij het ROC Mondriaan kun je als laaggeletterde terecht. Je hoeft je nergens voor te schamen. En je bent niet dom. Tot op mijn sterfbed wil ik laaggeletterden motiveren om er iets aan te doen. Ik weet wat het opbrengt. De bevrijding is enorm.”