Divali, het lichtjesfeest gevierd in Transvaal

In de Indian Gifthouse van Ishwar aan de Paul Krugerlaan was het vorige week razend druk. Het stond rijen dik voor de bijzondere versieringen en de lichtjes die mensen aansteken met Divali. “Voor Divali is het hier net zo druk als voor Kerstmis in Nederlandse winkels. Normaal staan we met 2 in de winkel, maar nu met 7, en dan nog was het tot diep in de nacht doorwerken. Dat is niet gek als je bedenkt dat er in Den Haag zo’n 50.000 Hindoestanen wonen die allemaal Divali vieren. Het is een heel belangrijk feest, waarbij de godin Lakshmi wordt vereerd.”

Schaaltjes van klei

Ishwar laat de schaaltjes zien waarin de Divali-lichtjes worden aangestoken. “De bakjes zijn van klei en zijn mooi versierd. Ik importeer ze uit India. Ook andere Divali-dingen verkoop ik, zoals dit beeldje van de godin Lakshmi. Er wordt veel zoetigheid gegeten, maar geen vlees. Dat is om rein te blijven, en ook vegetarische producten kunnen ze hier krijgen. Vaak kopen ze ook nieuwe kleren, maar daar is mijn winkel te klein voor.”

De weg naar huis

Divali komt uit India. Surinamers met Indiase voorouders vierden het ook en brachten het mee naar Nederland. Aan Divali zit een verhaal vast. Lang geleden leefde in India de geliefde prins Rama. Hij bracht licht waar mensen duisternis voelden door verdriet. Rama zou koning worden. Maar zijn vader, de koning, had meer vrouwen, en een van die vrouwen wilde dat háár zoon koning werd. Ze verbande Rama naar het oerwoud in een ander land, waar hij 14 jaar verbleef. De tienkoppige god van de demonen maakte hem het leven zuur. Toen Rama deze god eindelijk had verslagen, kon hij terugkeren naar zijn land. Om Rama te helpen zijn weg naar huis te vinden en om hem te eren, staken de mensen lichtjes aan in en om hun huis. Dat doen de Hindoestanen tot op de dag van vandaag om de overwinning van het licht op de duisternis te vieren. De lichtjes trekken ook Lakshmi aan, de godin van licht, rijkdom, voorspoed en geluk.

Olie, rijst, bloemen en water

De 80-jarige Sosila die in Transvaal woont, viert elk jaar Divali. Ze vertelt het verhaal over de prins en legt dan uit: “Voor Divali moet alles netjes zijn. Het hele huis heb ik schoongemaakt en ik heb schone kleren aangedaan. Divali begint eigenlijk al 4 dagen eerder. Elke dag heb ik één lichtje aangestoken, gisteren was dat voor mijn voorouders. Op Divali zelf steek ik alle lichtjes aan. Voor 6 uur ’s avonds begin ik met de rituelen. Kijk, dit zijn schaaltjes met olie en ghee, dat is geklaarde boter. Daartussen ligt rijst. Die heb ik 6 keer gewassen en gedroogd, want ook die moet schoon zijn. En er liggen bloemen bij. Allemaal offers voor Lakshmi. Ik leg er ook wat geld bij, want al heb je maar een dubbeltje, Lakshmi brengt meer naar je toe. En daar moet je voorzichtig mee omgaan.”

Overal in huis lichtjes

Met een lucifer steekt Sosila de lichtjes aan. Dan pakt ze een flesje. “Dit is heilig water uit de Ganges-rivier, dat heet gangajal. Dat sprenkel ik eromheen. Ik doe alles precies zoals ik het van mijn ouders heb geleerd.” Terwijl ze met een lepeltje water sprenkelt, spreekt ze gebeden uit, en daarna gaat ze met gebogen hoofd voor de lichtjes zitten bidden. Na het gebed vertelt ze: “Straks ga ik overal in huis een lichtje neerzetten, op een schoteltje, dan is het veilig. En ik laat ze branden tot de olie en de ghee helemaal op zijn. Dat duurt uren.” 

Licht overwint

Net als Sosila voeren miljoenen mensen op de wereld het ritueel met de lichtjes uit. “Het is net als wat de christenen doen, ze eren hun god en verdrijven het kwaad,” zegt Sosila. Inderdaad, we doen allemaal hetzelfde: we verdrijven het kwaad en omarmen het goede. Met Divali overwint het licht de duisternis.